Ύπνος: Σημαντικό μέρος της ζωής σας

Ο ύπνος καταλαμβάνει σημαντικό μέρος της ζωής των ανθρώπων. Οι αιτίες που γέννησαν την ανάγκη για ύπνο και ο τρόπος που ο ύπνος ενσωματώθηκε στον βιολογικό κύκλο αποτελούν ένα από τα μεγάλα μυστήρια της εξέλιξης. Στην ελληνική μυθολογία, η Νύχτα γέννησε τον Ύπνο, ο οποίος ήταν πατέρας του Μορφέα, θεού των ονείρων. Ο ύπνος και τα όνειρα θεωρούνταν μορφή επικοινωνίας με τους θεούς. Για την επιστήμη όμως, η ερμηνεία του φαινομένου του ύπνου παραμένει ακόμα ασαφής, παρά το γεγονός ότι πολλές από τις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί συμπίπτουν ως προς την ύπαρξη ενδογενών χρονοβιολογικών ρυθμών.

Σύμφωνα με τη δαρβινική θεωρία, ο ύπνος αποτελεί προϊόν της φυσικής επιλογής. Τη συνήθεια του ύπνου τη συναντάμε σε πολλά ζώα, και σχεδόν σε όλα τα σπονδυλωτά. Σε ορισμένα ζώα που δείχνουν να μην κοιμούνται ποτέ, όπως το δελφίνι, αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι ο μισός μόνο εγκέφαλος είναι σε εγρήγορση ενώ ο άλλος μισός κοιμάται -προφανώς για να μπορεί το δελφίνι να αναπνέει κολυμπώντας συνέχεια κοντά στην επιφάνεια.

Η διάδοση της συνήθειας του ύπνου κατά τη μακρά πορεία της εξέλιξης οφείλεται ίσως σε δύο βασικούς λόγους. Είναι πολύ πιθανό οι οργανισμοί που αποσύρονταν το βράδυ αφενός να διέτρεχαν λιγότερους κινδύνους και αφετέρου να αξιοποιούσαν καλύτερα τις ευκαιρίες της ημέρας, γεγονός που βοηθούσε στην επιβίωσή τους.

Επίσης, είναι πιθανό η φυσική επιλογή τους να ενισχύθηκε και από τη μεγαλύτερη έξαρση ορισμένων βιολογικών διεργασιών κατά τη διάρκεια του ύπνου. Έχει διαπιστωθεί από πρόσφατες μελέτες ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου υπάρχει μεγαλύτερη παραγωγή πρωτεϊνών, νευροδιαβαστών, καθώς και ορισμένων ορμονών. Επιπλέον, η διαίρεση και ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων όλων των ιστών είναι ταχύτεροι.

Σε ό,τι αφορά τη σημασία του ύπνου, δεν υπάρχει πλέον καμιά αμφιβολία ότι ο σωστός ύπνος είναι απαραίτητη προϋπόθεση της καλής υγείας. Η σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία, αλλά και η προστασία από ορισμένα νοσήματα και από ατυχήματα, εξαρτάται από την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου.
Ο νυχτερινός ύπνος δεν πρέπει να είναι λιγότερος από 6 ώρες και περισσότερος από 9 ώρες. Όσο για την ποιότητα του ύπνου, που είναι συνάρτηση του χρόνου επέλευσης και της αναπαυστικής του επίδρασης, αυτή εξαρτάται από την έλλειψη θορύβων, την κατάλληλη θερμοκρασία, τα ελαφρά γεύματα, τη φυσική άσκηση. Επίσης, ρυθμιστικά στην ομαλή λειτουργία του ύπνου δρουν η άνεση και η σταθερότητα του χώρου κατάκλισης, καθώς και η τήρηση τακτικού ωραρίου.

Οι διαταραχές του ύπνου διακρίνονται σε δυσυπνίες και παραϋπνίες. Οι δυσυπνίες σχετίζονται με τη διάρκεια, την ποιότητα και τη χρονική επέλευση του ύπνου. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι αϋπνίες, οι υπερυπνίες (υπερυπνία, υπνική άπνοια, ναρκοληψία) και η διαταραχή του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης.