Ο Ήλιος ετοιμάζεται να αναποδογυρίσει

Ο Βορράς στο Νότο

 

Στάνφορντ, Καλιφόρνια

Αστροφυσικοί σε όλο τον κόσμο βρίσκονται σε αναμονή για ένα φαινόμενο που συμβαίνει κάθε 11 περίπου χρόνια, όταν η δραστηριότητα του Ήλιου κορυφώνεται και το μαγνητικό πεδίο του αναποδογυρίζει, με το βόρειο και το νότιο πόλο να αντιστρέφονται. Η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει και η Γη μπορεί να ελπίζει σε ένα θεαματικό βόρειο και νότιο σέλας.

«Οι πόλοι του Ήλιου αντιστρέφονται σε μια διαδικασία μεγάλης κλίμακας που εκτυλίσσεται σε διάστημα μερικών μηνών», λέει ο Τοντ Χοκσίμα του Ηλιακού Παρατηρητηρίου Wilcox στο Στάνφορντ, το οποίο παρακολουθεί το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου αδιάκοπα από το 1975.

Συνήθως η αντιστροφή συμβαίνει κατά τη διάρκεια του λεγόμενου ηλιακού μέγιστου -το αποκορύφωμα στον 11ετή κύκλο αυξομείωσης της ηλιακής δραστηριότητας, κατά το οποίο φτάνει στο μέγιστο ο αριθμός των ηλιακών κηλίδων.

Αν και ο μηχανισμός της αντιστροφής της πολικότητας δεν είναι ακόμα κατανοητός, οι ηλιακές κηλίδες παίζουν σημαντικό ρόλο, εξηγεί ο Δρ Τοκσίμα.

Οι ηλιακές κηλίδες είναι περιοχές ελαφρώς μειωμένης θερμοκρασίας στην επιφάνεια του Ήλιου, οι οποίες δημιουργούνται από μαγνητικές διαταραχές. Κάθε κηλίδα διαρκεί γύρω στον ένα μήνα και μετά εξαφανίζεται, οπότε το μαγνητικό της πεδίο μεταναστεύει στον ένα από τους δύο πόλους.

Η μετανάστευση αυτών των μαγνητικών πεδίων διαταράσσει την πολικότητα του ηλιακού μαγνητικού πεδίου στους πόλους. Το μαγνητικό πεδίο εξασθενεί, μηδενίζεται, και τελικά επανεμφανίζεται με αντίστροφη πολικότητα.

Η αντιστροφή αυτή, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες, επηρεάζει τη λεγόμενη ηλιόσφαιρα, μια γιγάντια σφαίρα που εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα και αντιστοιχεί στην περιοχή μέσα στην οποία ασκεί την επιρροή του το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου.

Η αντιστροφή συμβαίνει κατά το ηλιακό μέγιστο, κατά το οποίο ο Ήλιος είναι ιδιαίτερα δραστήριος, οπότε εκδηλώνονται περισσότερες εκρήξεις στην επιφάνεια του άστρου. Οι εκρήξεις αυτές -εκλάμψεις και εκτινάξεις στεμματικού υλικού- μπορούν να κάνουν πιο έντονο το σέλας αλλά και να προκαλέσουν βλάβες σε συστήματα ηλεκτροδότησης και τηλεπικοινωνιών.

Καθώς όμως η αντιστροφή πλησιάζει, οι αστροφυσικοί διαπιστώνουν ότι τα δύο ημισφαίρια του Ήλιου δεν είναι απολύτως συγχρονισμένα: το βόρειο ημισφαίριο άλλαξε πολικότητα το καλοκαίρι, ενώ στο νότιο ημισφαίριο η αντιστροφή αναμένεται να ολοκληρωθεί τις προσεχείς εβδομάδες.

Από το 1975 ως σήμερα, το Ηλιακό Παρατηρητήριο Wilcox στο Στάνταρτ έχει καταγράψει τέσσερις αντιστροφές σε τέσσερα ηλιακά μέγιστα.

Το μέγιστο του 2013-2014 είναι μέχρι στιγμής ασυνήθιστα ήσυχο, και ίσως αποδειχθεί το ασθενέστερο των τελευταίων 100 ετών.

Βαγγέλης Πρατικάκης

 

 

Επικείμενη αναστροφή των ηλιακών μαγνητικών πόλων

Ο Ήλιος ετοιμάζεται να αναποδογυρίσει ξανά το μαγνητικό πεδίο του

Κάτι «μεγάλο» ψήνεται στον Ήλιο μας, ο οποίος βρίσκεται στην τελική φάση του προτού αντιστρέψει για μια ακόμη φορά τους πόλους του πανίσχυρου μαγνητικού πεδίου του, σύμφωνα με τη NASA. Η διαδικασία, που αναμένεται να ολοκληρωθεί σε τρεις έως τέσσερις μήνες, συμβαίνει περιοδικά κάθε περίπου 11 χρόνια και σηματοδοτεί το αποκορύφωμα του 11ετούς ηλιακού κύκλου και το ενδιάμεσο σημείο του «ηλιακού μέγιστου».Η αναστροφή των ηλιακών μαγνητικών πόλων θα γίνει αισθητή σε όλο το ηλιακό σύστημα, μέχρι εκεί που εκτείνεται η ηλιόσφαιρα, δηλαδή η μαγνητική επίδραση του άστρου μας στο διάστημα, δισεκατομμύρια χιλιόμετρα πέρα από τον Πλούτωνα. Καθώς το μαγνητικό πεδίο θα μετακινείται στη νέα θέση του, αναμένεται ο διαστημικός «καιρός» γύρω από τη Γη να γίνει πιο ταραγμένος. Όπως δήλωσε ο φυσικός Φιλ Σέρερ του Ηλιακού Παρατηρητηρίου του πανεπιστημίου Στάνφορντ, «τα πολικά μαγνητικά πεδία του Ήλιου εξασθενούν σε σημείο μηδενισμού τους και μετά επανεμφανίζονται, αλλά με αντίθετη πολικότητα, μια διαδικασία που συνιστά περιοδικό μέρος του ηλιακού κύκλου». Ήδη ο βόρειος μαγνητικός ηλιακός πόλος έχει αλλάξει «πρόσημο» και ο νότιος επισπεύδει να κάνει το ίδιο. Σύντομα και οι δύο πόλοι θα έχουν αναστρέψει πλήρως τους έως τώρα ρόλους τους και το δεύτερο ήμισυ του «ηλιακού μέγιστου» θα βρίσκεται πλέον σε εξέλιξη. Πάντως το τρέχον «ηλιακό μέγιστο» θεωρείται το πιο ασθενές των τελευταίων 100 ετών. Συνήθως, σύμφωνα με τους αστρονόμους, στο αποκορύφωμα του ηλιακού κύκλου αυξάνονται οι ηλιακές κηλίδες (οι σκοτεινές περιοχές στην επιφάνεια του άστρου μας, που γεννούν τις ηλιακές εκλάμψεις και εκρήξεις), όμως φέτος έχουν παρατηρηθεί λιγότερες κηλίδες από ό,τι στη διάρκεια προηγούμενων ηλιακών κύκλων. Πηγή: AΠE-MΠΕ

Ο ήλιος σύμμαχος της θετικής ψυχολογίας!

Μήπως, παρά τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, τις τελευταίες μέρες, νιώθετε ότι αλλάξατε διάθεση και έχετε «πάρει τα πάνω σας»; Αν η απάντηση είναι θετική, αλλά δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αλλαγή στη ζωή σας, που να σας φτιάχνει τη διάθεση, τότε μάλλον φταίει… ο ήλιος!

Αυτή η απλή εξήγηση τεκμηριώνεται επιστημονικά, αφού, συμφωνά με τους ειδικούς, η ηλιακή ακτινοβολία αποτελεί το πιο φυσικό αντικαταθλιπτικό, το οποίο αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών και σεροτονίνης, μιας ορμόνης που είναι γνωστή και ως «ορμόνη της ευφορίας»!

Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που ηρεμεί το σώμα μας, μάς βοηθά να νιώθουμε καλά, να έχουμε αισιοδοξία και διάθεση για ζωή. Έτσι, μια βόλτα στον ήλιο ή μια μέτρια ηλιοθεραπεία (με την κατάλληλη προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία) μπορεί να βελτιώσει την εργασιακή παραγωγικότητα, να λειτουργήσει θεραπευτικά για όσους «έχουν τις μαύρες τους» αλλά και να συμβάλλει στη διατήρηση μιας ήδη καλής διάθεσης.

Πέρα όμως από το να μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα, το ηλιακό φως βοηθά και στο αδυνάτισμα, αφού, και πάλι μέσω της σεροτονίνης, μπορεί να συμβάλλει στην απώλεια λίπους! Όπως είπαμε παραπάνω, η έκθεση στον ήλιο διεγείρει την παραγωγή σεροτονίνης. Η έλλειψη ηλιακού φωτός, από την άλλη πλευρά, μπορεί να ρίξει τα επίπεδα σεροτονίνης τόσο, ώστε να προκαλούνται καταθλιπτικά συμπτώματα και έντονη επιθυμία για υδατάνθρακες, ιδιαίτερα σε επιρρεπή άτομα. Η ακατάσχετη επιθυμία για υδατάνθρακες είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα αρκετών μορφών κατάθλιψης που σχετίζονται με τη σεροτονίνη, αφού τα γεύματα που είναι πλούσια σε υδατάνθρακες ανυψώνουν τα επίπεδα της ορμόνης αυτής.

Όμως, αντίθετα με την έκθεση στον ήλιο, η υπερβολική πρόσληψη υδατανθράκων συμβάλλει στην αύξηση βάρους και τοπικού λίπους, ενώ αποτελεί αιτία για μια σειρά άλλων παθήσεων, όπως ο διαβήτης. Αντί, λοιπόν, να καταφύγετε σε ένα γλυκό σνακ ή μια μερίδα τηγανητές πατάτες, για να σας «φτιάξουν» τη διάθεση, βγείτε έξω, περπατήστε, κολυμπήστε, χαρείτε τον ήλιο (πάντα με αντηλιακό και καπέλο!), που βγήκε επιτελούς για τα καλά, συνδυάζοντας τη σωματική και την ψυχική ευεξία που προσφέρουν οι μέτριες «δόσεις» του ηλιακού φωτός.

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Μπρίγκου