Ελληνογερμανικό όραμα για λαχανόκηπους

Αξιοποίηση των χέρσων και εγκαταλελειμμένων εκτάσεων στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης ως λύση στην ανεργία

Της Ιωάννας Φωτιάδη

Λύσεις στην κρίση και στην ανεργία θα βρούμε μένοντας στις πόλεις και όχι εγκαταλείποντάς τις. Αυτή είναι η πρόταση του επίτιμου καθηγητή της Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο του Ολντεμπουργκ, Holm Kleinmann, που από τον Σεπτέμβριο διδάσκει στον διατμηματικό μεταπτυχιακό του ΑΠΘ «Αρχιτεκτονική Τοπίου» με κρατική υποτροφία DAAD. Μαζί με τον Ελληνα ομόλογό του, δρα Σαράντη Ζαφειρόπουλο, και τους δεκαέξι φοιτητές του τμήματος, υλοποιεί το φιλόδοξο πρόγραμμα «Red and Green». «Στόχος μας είναι να καταθέσουμε προτάσεις για την αξιοποίηση χέρσων και εγκαταλελειμμένων εκτάσεων στον αστικό ιστό και να φυτεύσουμε λαχανόκηπους», εξηγεί στην «Κ» ο Γερμανός καθηγητής, που συνεργάζεται με αποφοίτους τόσο της Αρχιτεκτονικής όσο και της Γεωπονικής. Το ελληνογερμανικό όραμα ξεκινά από μια έκταση περίπου 200 στρεμμάτων στη δυτική πλευρά της Θεσσαλονίκης, κοντά στον σταθμό των ΚΤΕΛ, περιοχή που ονομάζεται, άλλωστε, από παλιά «Λαχανόκηποι». «Αν η πρότασή μας βρει αποδέκτη, τα οφέλη για το κοινωνικό σύνολο θα είναι πολυεπίπεδα», επισημαίνει ο δρ Kleinmann. Ενας κήπος, στο οποίο όλοι θα είχαν ένα ατομικό μερίδιο αλλά και την αντίστοιχη ευθύνη, θα μετατρεπόταν σε σημείο αναφοράς της γειτονιάς και μέσο κοινωνικής ένταξης πολλών μεταναστών που κατοικούν εκεί. «Πολλοί άνεργοι, που νιώθουν περιθωριοποιημένοι, θα έβρισκαν μια ουσιαστική απασχόληση νου και σώματος, η οποία θα τους απέφερε κάτι χειροπιαστό: λαχανικά και φρούτα για τους ίδιους και τις οικογένειές τους», συμπληρώνει ο δρ Ζαφειρόπουλος. «Το πρότζεκτ μας, που θα παρουσιαστεί στο ευρύ κοινό στις 22 Ιανουαρίου, είναι ολοκληρωμένο, καθώς προτείνει μεταξύ άλλων τις κατάλληλες καλλιέργειες για την απορρύπανση του εδάφους, την καθιέρωση λαϊκής αγοράς στα πέριξ και τη σχεδίαση νέων πολυκατοικιών με πρόβλεψη για ύπαρξη λαχανόκηπων». Στη συμπρωτεύουσα υπάρχουν πολλές διαθέσιμες εκτάσεις, όπως το πάλαι ποτέ στρατόπεδο Παύλου Μελά, και ερειπωμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Αλλωστε, το ίδιο το ΑΠΘ έχει παραχωρήσει προς καλλιέργεια σε πολίτες επιμέρους στρέμματα. «Αν κάνουμε ένα ταξίδι στον χρόνο, θα διαπιστώσουμε ότι η Ελλάδα δεν ήταν τόσο μια βιομηχανική όσο μια αγροτική χώρα», υπογραμμίζει ο κ. Kleinmann, «το τοπίο ήταν πάντοτε αστικό γεωργικό, οι κάτοικοι των πόλεων κατόρθωναν να έχουν διατροφική επάρκεια». Τη δεδομένη στιγμή η πολιτισμική κληρονομία μπορεί να μας χρησιμεύσει εκ νέου... «Η καλλιέργεια της γης, εξάλλου, είναι μια αναστρέψιμη δραστηριότητα», σημειώνει από την πλευρά του ο Ελληνας αρχιτέκτονας: «Αν μελλοντικά υπάρξουν οι προϋποθέσεις για μια πιο προσοδοφόρα δραστηριότητα, οι λαχανόκηποι μπορούν να ξεριζωθούν». Η εν λόγω φιλοσοφία, της αξιοποίησης της υπάρχουσας γης και του δυναμικού της χώρας, μπορεί να ωφελήσει, σύμφωνα με τον κ. Kleinmann, και τους ίδιους τους αρχιτέκτονες που δοκιμάζονται από την κρίση, με την ανεργία στον κλάδο τους να φτάνει το 60%. «Θεωρώ, πάντως, ότι η μετανάστευση ή η επιστροφή στην ύπαιθρο είναι λύσεις για λίγους», ισχυρίζεται ο κ. Kleinmann, που είναι λάτρης της χώρας μας ήδη από το 1968. «Από το 1996 ανέπτυξα και επαγγελματικές σχέσεις με τη χώρα σας, αξιοποιώντας τα προγράμματα ακαδημαϊκών ανταλλαγών μεταξύ ευρωπαϊκών πανεπιστημίων». Μία φορά τον χρόνο διοργάνωνε αρχιτεκτονικά workshops σε διάφορες πόλεις, όπου συμμετείχαν φοιτητές από τα πανεπιστήμια της Ρώμης, του Μονπελιέ, της Βαρκελώνης, της Λισσαβώνας, της Κρακοβίας, της Κων/πολης, της Θεσσαλονίκης και της Λουντ (Σουηδία) με διαφορετικά θέματα, συνδεδεμένα πάντοτε με τη φυσιογνωμία και τις ανάγκες της πόλης που τους φιλοξενούσε. «Παραγωγικά μυαλά» «Οι επιδόσεις των Ελλήνων φοιτητών με εντυπωσίαζαν πάντα», ομολογεί ο κ. Kleinmann, «ήταν παραγωγικά μυαλά όταν λειτουργούσαν στο πλαίσιο μιας διεθνούς ομάδας εργασίας, ξεχώριζαν». Το φαινόμενο συνδέεται με το ελληνικό φιλότιμο. «Είναι περήφανοι και θέλουν κάθε στιγμή να αποδεικνύουν την αξία τους». «Κανείς δεν είναι άπατρις, όσο υπάρχει η Θεσσαλονίκη», καταλήγει ο Γερμανός καθηγητής, επικαλούμενος τη ρήση του Νικηφόρου Χούμνου. Ο ίδιος, παρά τις εντάσεις στις ελληνογερμανικές σχέσεις, νιώθει στη Νύμφη του Θερμαϊκού wie zu hause (σαν στο σπίτι του).